Met symbolen beschrijven we iets wat moeilijk in woorden is te vatten. Een ieder heeft zijn eigen interpretatie van een symbool en zo delen we een gevoel zonder terug te vallen in een discussie over definities.
De Vrijmetselarij maakt voornamelijk gebruik van symbolen ontleend aan de bouw. Zo zijn onze meest bekende symbolen de passer en de winkelhaak. De passer symboliseert het geestelijke en de winkelhaak het stoffelijke. Tezamen duiden ze aan dat wij als vrijmetselaar ernaar streven inzicht te krijgen in het gebied tussen het “tastbare” en het “onzegbare”.
Een ander element van de bouw die een rol speelt in de Vrijmetselarij is, bij voorbeeld, het bewerken van de ruwe steen, symbool van de individu zelf. De eerste opdracht van de vrijmetselaar is om inzicht te krijgen in zichzelf en aldus “zijn” ruwe steen te bewerken tot een zuiver kubieke steen die gebruikt kan worden bij de bouw van de “Tempel der Mensheid”, wederom een symbolische aanduiding ervan dat de verkregen wijsheid bijdraagt aan een harmonieuze maatschappij.
Naast symbolen maakt de Vrijmetselarij gebruik van rituelen. Een ritueel is een allegorisch spel dat ons helpt in ons bewustwordingsproces. Zo wordt bij voorbeeld een nieuw lid aangenomen door middel van een inwijdingsritueel. Er gebeurt daarbij echter niets wat het daglicht niet kan zien: het gaat voornamelijk om het symbolisch meegeven van een aantal levenslessen. Onze rituelen worden opgevoerd in een speciaal ingerichte ruimte van ons gebouw, die we de “tempel” of de “werkplaats” noemen. Voor zo’n gelegenheid kleden we ons feestelijk, traditioneel in rokkostuum maar tegenwoordig is ook een donker kostuum voldoende. We doen dit om tijdens zo’n rituele bijeenkomst ons te verheffen boven wie we in het dagelijkse leven zijn.
Onze rituelen zijn omgeven door een waas van geheimzinnigheid. Echter, elke goed voorziene bibliotheek en elke degelijke zoekmachine kunnen elke belangstellende alle mogelijke, juiste en onjuiste informatie verschaffen over de inhoud daarvan. Het ware geheim van de Vrijmetselarij is de persoonlijke beleving, iets wat niet onder woorden kan worden gebracht.